Hipersəs raketlər ən çox müzakirə olunan müdafiə texnologiyalarından biridir. Belə silahlar səs sürətini dəfələrlə üstələyən sürətlə hərəkət edir və uçuş zamanı manevr edə bilir.

Qaynarinfo "Wion” resursuna istinadla xəbər verir ki, hipersəs silahları müxtəlif ölkələrin arsenalı genişləndikcə hərbi strategiya və çəkindirmədə növbəti böyük dönüş nöqtəsinə çevrilir. Müəlliflər hansı raketlərin hipersəs sayıldığını və hansı ölkələrin artıq bu silaha malik olduğunu izah ediblər.

Hipersəs sayılan raketlər — sürəti 5 Max və ya daha çox olanlardır (6100 km/saatdan yüksək). Ekstremal şəraitdə — atmosfer sürtünməsi istilik yaratdıqda — işləmək üçün bu raketlərdə xüsusi materiallardan və idarəetmə sistemlərindən istifadə olunur.

"Hipersəs raketləri elə qurulub ki, əksər müdafiə sistemləri onları izləməyə, emal etməyə və vurub salmağa imkan tapmadan əvvəl zərbə endirə bilsinlər. Müdafiə analitikləri və hökumətlər hipersəs silahından danışanda, adətən, çox konkret bir müasir sistem sinfini nəzərdə tuturlar”, – deyə materialda bildirilir.

Müasir hipersəs sistemləri iki əsas kateqoriyaya bölünür: hipersəs planerləri və hipersəs qanadlı raketlər.

• Birinci tip (planer aparatları) raketlərlə atmosferin yuxarı qatlarına qaldırılır, sonra ayrılaraq hipersəs sürəti ilə hədəfə doğru hərəkət edir.

• Hipersəs qanadlı raketlər isə atmosferdə hərəkəti davam etdirmək üçün reaktiv mühərrikdən istifadə edir.

Hipersəs silahlarının iki əsas xüsusiyyəti var: sürət və manevr qabiliyyəti. Ballistik raketlər proqnozlaşdırılan parabolik trayektoriyalarla uçduğu halda, hipersəs raketləri trayektoriyanı dəyişdirə və uçuş zamanı aşkarlanmaqdan yayınmaq üçün daha aşağı yüksəklikdə uça bilər. Buna görə də, onlar çoxsəviyyəli hava müdafiə sistemlərini keçmək və ikinci zərbənin etibarlılığını artırmaq vasitəsi kimi qiymətləndirilir.

İlk dəfə hipersəs silahlarının yerləşdirildiyini elan edən ölkə–aqressor Rusiya olub. Söhbət "Avanqard” hipersəs planeri və Ukraynaya qarşı dəfələrlə istifadə etdiyi "Kinjal” raketindən gedir.

"Çin onu DF-ZF planerlə izləyib və havadan və dənizdən buraxılan sistemlərin inkişafını davam etdirir. ABŞ isə bir neçə hipersəs layihəsinə malikdir; onlar artıq irəliləmiş sınaq mərhələsindədir və uzun mənzilli hipersəs silahlarını, həmçinin hipersəs qanadlı raketi əhatə edir”, – resurs əlavə edir.

Eyni zamanda Yaponiya, Avstraliya və Fransa — həm müstəqil, həm də tərəfdaşlıq çərçivəsində — hipersəs texnologiyalarının tədqiqatına aktiv şəkildə sərmayə yatırır. Digər ölkələr inkişaf etmiş raket sənayesi olmasına baxmayaraq, hələ də bir sıra çətinliklərlə üzləşirlər.

Hindistan isə hipersəs sürətlərinə çatan raketlərə malikdir, baxmayaraq ki, onlar rəsmi olaraq "hipersəs silahı” kimi təsnif edilmir. Bununla belə, Dehli bu istiqamətdə fəal işləyir. 2024-cü ilin noyabrında Hindistanın ilk uzun mənzilli hipersəs raketi uğurla sınaqdan keçirilib.

"Sınaqlar uzaq məsafədə hipersəs uçuşunun mümkünlüyünü, son mərhələdə mürəkkəb manevrləri və yüksək dəqiqliyi təsdiqləyib. 2025-ci ildə sınaqların və inteqrasiya işlərinin davamı Hindistanı operativ hipersəs texnologiyası inkişaf etdirən azsaylı ölkələr qrupuna daxil edib”, – deyə müəlliflər izah edirlər.

Alpər